مهارت جرات مندی

مهارت جرات مندی

مقدمه
یکی از مشکلاتی که تاثیر بازدارنده بر کارآمدی نوجوانان دارد و از شکل گیری سالم هویت و شکوفایی استعدادها و قوای فکری و عاطفی آنان جلوگیری می کند، مشکل برقراری و حفظ ارتباطات اجتماعی است.

ابراز نکردن خود و عدم توجه به حقوق فردی و نشان ندادن قاطعیت در تعاملات فی مابین، انسان را گرفتار بیماری های جسمی و روانی و روابط اجتماعی ناسالم می کند. بسیاری از بزهکاری ها و رفتارهای منحرف، خصوصا در نوجوانان به این دلیل بوجود می آید که نوجوان قدرت « نه گفتن» در جای مناسب را ندارند.

جرات آموزی یا به عبارتی آموزش این وجه از مهارت های اجتماعی، رویکردی رفتاری است که امروزه رواج بسیاری یافته است و مخصوصآ برای افرادی که مشکلاتی در ابراز وجود خود در موقعیت های بین فردی دارند، مفید است. ولی با این وجود آموزش ابراز وجود می تواند برای همه افراد مناسب باشد؛ زیرا همه افراد در ابراز وجود خود، در موقعیت های معینی مشکل دارند.

فواید جرات آموزی
ابراز وجود به انسان احساس خودکارآمدی و کنترل درونی می بخشد و این احساسات نیز در روابط متقابل با دیگران، اعتماد به نفس، و عزت نفس ما را تقویت می کند. به نظر می رسد که قاطعیت و ابراز وجود، سبب افزایش عزت نفس، اعتماد به نفس، ارتباطات بین فردی، کامل شدن شخصیت وافزایش احساس تسلط فرد بر خود (خود کنترلی) می شود.

آلبرتی و آمونز (2001) می گویند: رفتار قاطع، برابری در ارتباطات انسانی را ارتقاء می بخشد، ما را قادر می سازد طبق علایق خود عمل کنیم، برای رسیدن به خواسته های خود بدون اضطراب ایستادگی کنیم، احساسات صادقانه خود را ابراز کنیم و از حقوق شخصی خود بدون نادیده گرفتن حقوق دیگران استفاده کنیم. فردی که با جرات است می تواند ارتباط نزدیک مناسبی با دیگران برقرار نماید، خودش را از سوء استفاده دیگران دور نگهدارد و دامنه وسیعی از نیازها و افکار مثبت و منفی را ابراز نماید، بی آنکه احساس گناه و اضطراب کند و یا به حقوق دیگران لطمه بزند.

آموزش ابراز وجود یک شیوه مداخله ساخت یافته است که از آن برای بهبود اثربخشی روابط اجتماعی استفاده می شود. هدف آموزش ابراز وجود این است که به افراد کمک کند تا دیدشان را نسبت به خود تغییر دهند. ابراز وجودشان را افزایش دهند، به طور معقولی خلق و خو و افکارشان را بیان کنند و از این طریق بر اعتماد به نفس خود بیفزایند.همچنین هدف آموزش قاطعیت، یاد دادن هنر ارتباط عمیق با دیگران، برخورد جدی با کار و زندگی و تسلط بر خویش است.

آموزش ابراز وجود یکی از مهارت های زندگی است که باعث افزایش بیان منطقی افکار و احساسات، کاهش اضطراب ، بهبود مهارت های ارتباطی – اجتماعی و ملاحظه حقوق دیگران و در عین حال گرفتن حق خود و در نهایت افزایش میزان رضایت از زندگی و شادکامی است. تاثیر مثبت آموزش ابراز وجود روی افزایش قاطیت داشتن، عزت نفس، تعاملات بین فردی، مهارت های ارتباطی و اعتماد بین زوجین و نیز کاهش میزان اضطراب در روابط بین فردی به اثبات رسیده است.

نتیجه چند تحقیق انجام شده که در سال های اخیر در ایران انجام شد نشانگر تاثیر مثبت جرات آموزی بود؛ مثلا در پژوهشی که توسط عاشوری و همکاران بر روی 32 دانش آموز مقطع متوسطه شهر شیرازانجام شد یافته ها بیانگر این واقعیت بود که گروه درمانی متمرکز بر ابراز وجود، سبب کاهش پرخاشگری و افزایش پیشرفت تحصیلی آنان شده است.

سپا منصور نیز در مطالعه ای که بر روی 40 دانشجوی دختر انجام داد به این نتیجه دست یافت که آموزش مهارت های زندگی «از جمله آموزش قاطعیت» بر عزت نفس، انگیزه پیشرفت و سازگاری اجتماعی تاثیر مثبت به سزایی داشته است.

هاشمی نیز در پژوهشی که با هدف بررسی تاثیر آموزش ابراز وجود بر میزان شادکامی دختران انجام داد، نشان داد که آموزش ابراز وجود بر افزایش شادکامی موثر است.

در مطالعه ای که توسط حقیقی و همکاران بر روی 60 دانش آموز سال اول مقطع متوسطه تحت عنوان بررسی تاثیر آموزش مهارت های زندگی بر سلامت روانی و عزت نفس انجام شد این نتیجه حاصل شد که آموزش مهارت های زندگی موجب افزایش سلامت عمومی و همچنین افزایش عزت نفس آنان شده است.

یافته های پژوهش صاحب الزمانی و همکاران نیز نشان داد که آموزش ابراز وجود به میزان قابل توجهی بر قاطعیت و عزت نفس دانش آموزان موثر است.